Toplumun yaşadığı sıkıntıları çözecek, hal yoluna koyacak ve kendisine giydirilmeye çalışılan deli gömleğini yırtıp atacak kurumların başında siyaset gelir. Fakat siyaset tek başına bu işin altından kalkamaz. Siyaset bir yandan çözüm üretirken öbür yandan toplumun önüne belli bazı hedefler koyar. Çünkü siyasetin topluma vizyon verme gibi bir işlevi de vardır. Tüm bu yapılanlar toplumu prangalarından kurtarmaya dönük adımlardır.
Toplum prangalarından kurtuldukça özgürleşir ya da özgürleştiğinin farkına varır. Yaşanan bu durum bir dönüm noktasıdır. Toplumun nereye evrileceği; nasıl bir kimliğe bürüneceği konusu önemli bir konudur. Prangalarından kurtuldukça toplum özüne mi dönecek yoksa meçhule çıkan bir gemi gibi dalgalarla mı boğuşacak sorusu önemli bir sorudur. Bahsettiğimiz mevzu bir toplum için kavşak noktasıdır.
Kültür emperyalizmi ya da kültürel intihar tüm toplumlar için kaçınılmaz bir gerçekliktir. Bir toplumun tarihi misyonunu, geleceğini belirleyen en önemli konulardan biridir.
Kültür ve medeniyet kodlarıyla arasına mesafe koyan ya da maziyle bağlarını koparmak durumunda kalan bir toplumun başka kültür ve medeniyetlerin etki alanına girmemesi mümkün değildir. Bu anlamda toplumda yaşanan boşluğu, başı bozukluğu yabancı kültür ve medeniyetler doldurur. Çünkü onların topluma sızması için hazır bir vasat vardır. Aslında kültür emperyalizmine davetiye çıkaran toplumun kendisidir. Kendi kültür ve medeniyet kodlarıyla düşünemeyen, üretemeyen bir toplum başkalarına geniş bir alan oluşturuyor demektir.
Kendisine ait unsurlar buharlaşırken; başkalarına ait olanlar el üstünde tutuluyorsa bunun adı kültürel intihardır. Oysaki bir toplumun kendi kültür ve medeniyet kodlarıyla barışık olması gerekmez mi? Kökleri mazideki ati gibi bir yandan üreten öte yandan başka toplumların ortaya koyduklarını kendi imbiğinden geçirdikten sonra uygun olanları bünyesine alan, uygun olmayanları dışarıda bırakarak yoluna devam eden bir toplum varlık gösterebilir. Bunun bir toplum için başka bir yolu yoktur. Tek çıkış yolu kendi kültür ve medeniyet kodlarına sahip çıkarak bugünü ve yarını anlamaya çalışmasıdır.
Üstten dayatmacı anlayışa rağmen bile bu konuda yol alınabilir. Dayatmacı anlayış, sosyal mühendislik projeleriyle topluma farklı bir istikamet, farklı bir kimlik, farklı bir dünya görüşü benimsetebilir. Kimi noktalarda başarılı bile olabilir ama toplumun iç dinamikleri buna fazla müsaade etmez. Yaşananlar karşısında toplum kendi asli kimliğine ulaşmak için bazı şeylere set çeker. Kendisine ait değerlerle de buluşması lazım. Fakat bu yeterli olmayabilir. Bu yüzden toplum başka vasıtalara da ihtiyaç duyar.
Karşılıklı etkileşim tarih boyunca toplumlar arasında eksik olmamıştır. Kendini dış dünyaya kapatarak kapalı bir toplum oluşturma anlayışı gerçekliği olmayan bir durumdur. Sadece kendi iç dinamiklerine dayanarak bir kültür ve medeniyet inşa eden bir toplum yok gibidir.
Çünkü kültür ve medeniyetin bir ucu iç dinamiklere öteki ucu ise dış dünyaya açılır. Kültür ve medeniyet hem iç dinamiklerden hem de dış dünyadan beslenir. Fakat toplumun bu alanda atacağı adımlar kendi ait olduğu zemininden dışa doğru olmalıdır. Asıl olan toplumun kendi kültür ve medeniyet kodlarıdır. Bu aynı zamanda toplum için bir referans ya da bir çerçevedir. Aksi halde toplum kültür ve medeniyet iddiasını kaybeder; yabancı kültür ve medeniyetlerin etki alanına girer.
Üstelik kendine ait kültür ve medeniyeti yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Çünkü zihinler kültür emperyalizmine maruz kaldığı için ona sahip çıkmak şöyle dursun; kendi kültür ve medeniyetlerine romantik bir nesne muamelesi yaparlar. Çünkü toplumun zihin ve bilinç altında başka kültür ve medeniyet kodları yerlerini almışlardır. Bu son tespitimiz kültür emperyalizminin nereden başladığının bir cevabıdır. Dolayısıyla zihinsel dönüşüm atılması gereken ilk adımdır.
Başka kültür ve medeniyetler karşısında kendini ezik hisseden; yenilgi psikolojisinden çıkamayan bir toplumun atacağı ilk adım zihinsel dönüşümdür. Fakat şunu da kabul etmek gerekir ki bu sadece toplumun sahip olduğu imkanlar, iç dinamiklerle aşabileceği bir durum değildir. Toplumun içinden çıkardığı düşünürler, yazarlar, sanatçılar, şairler, akademisyenler bu zihinsel dönüşümde en önde olmaları gerekir. Yazdıkları, ürettikleri eserler kadar söylem ve duruşlarıyla da toplumun önünü açacak olanlar bunlardır. Topluma özünü hatırlatacak beyin takımı; topluma lokomotif olabilecek kişiler bu öncülerdir. Bunlar maziden ilham alarak ya da geçmişten günümüze kadar gelen gelenekten esinlenerek bugünü ve yarını inşa etmek durumundadırlar.
Tarihin ve toplumun kendilerine yüklediği görevden kaçınmaları mümkün değildir. Siyasi irade engelleri kaldırmak için uğraşır; topluma belli bir vizyon verir. Onun içini doldurmak ise topluma ve toplumun içinden çıkardığı düşünürlere, yazarlara, şairlere, sanatçılara kalır. İşte o zaman kendi ayakları üzerinde duran; dünyaya söz söyleyen kendi asli kimliğine kavuşmuş bir toplumdan söz edilebilir.