Mardin Artuklu Üniversitesi Kızıltepe Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Doğan, Mardin Ovası’nda yağış azlığı nedeniyle tarımda ciddi kayıplar yaşanabileceği uyarısında bulunarak, “Şubat-mayıs aylarında istenilen yağışlar olmazsa ekili alanlarda ürün hasadı gerçekleşemeyecek.” dedi.
Mardin Ovası’nda bu yıl yağış miktarının geçen seneye oranla ciddi oranda azalması, bölgedeki tarımı olumsuz etkiliyor. Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Mardin Artuklu Üniversitesi Kızıltepe Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Doğan, özellikle önümüzdeki aylarda yağışların yetersiz kalması durumunda ekili alanlarda hasadın gerçekleşemeyeceğini belirtti.
Mardin Ovası’nda 3,1 milyon dekarlık tarım alanı bulunduğunu ifade eden Doğan, bunun 2 buçuk milyon dekarında hububat ve baklagillerin ekili olduğunu, yüzde 60’ında ise sulu tarım yapıldığını aktardı. Yağış miktarlarının alarm verici seviyede olduğunu belirten Doğan, “2024 yılında sadece 93 milimetre yağış kaydedildi. Bu miktar, 2023 yılında 233 milimetreydi. Geçen yıla göre 2 buçuk kat bir azalma söz konusu, bu da ciddi bir problem” dedi.
Mardin Ovası’nın geniş tarım alanlarıyla Türkiye tarımında önemli bir yere sahip olduğunu belirten Doğan, “Mardin Ovası’nda toplam 3,1 milyon dekarlık bir tarım alanı bulunuyor. Bunun 2,5 milyon dekarı hububat ve baklagiller için kullanılıyor. 2,5 milyon dekarın yüzde 60’ında sulu tarım yapılırken, geri kalanında kuru tarım tercih ediliyor. Buğday üretimi, ovada önemi oldukça büyük. Türkiye genelinde yıllık ortalama 20-21 milyon ton buğday üretiliyor. Bunun yaklaşık 1,5 milyon tonu Mardin’den karşılanıyor. Yani bu bölge, Türkiye’nin buğday üretiminin yüzde 10’unu oluşturuyor. Ancak bu yıl yaşanan kuraklık, bu stratejik ürünün üretimini büyük bir tehlike altına sokuyor.” ifadelerini kullandı.
Bölgedeki yağış miktarının dramatik bir şekilde düştüğünü kaydeden Doğan “2023 yılında Mardin Ovası’nda toplam 233 milimetre yağış kaydedilmişti. Ancak 2024’te bu miktar sadece 93 milimetre oldu. Yani yağışlarda 2,5 kat bir azalma söz konusu. Bu durum tarımsal üretim için çok ciddi bir tehdit oluşturuyor. Normal şartlarda, bu dönemde yağışların yeterli olması ve bitki yetiştiriciliğine uygun bir ortam yaratması beklenirdi. Ancak maalesef durum böyle değil. Ocak ayındayız ve çiftçilerimiz sulu tarım alanlarında sulama yapmaya mecbur kalıyor. Çiftçilerle yaptığımız görüşmelerde, bu hafta içerisinde ikinci sulama işlemini gerçekleştireceklerini ifade ettiler. Bu, dünyanın başka bölgelerinde çok nadir görülen bir durum.” şeklinde aktardı.
“Yağış, istenilen durumda olmazsa hasat gerçekleşmeyebilir”
Önümüzdeki aylarda yeterli yağışın olmaması durumunda ciddi sonuçlarla karşılaşılacağını vurgulayan Doğan, “Şu anda sulama yapabilen çiftçiler için bir nebze de olsa durum kontrol altına alınabiliyor. Ancak özellikle kuru tarım yapılan alanlarda yağış gerçekleşmezse hasat yapılamayacak. Bu durum sadece buğday gibi temel ürünlerde değil, diğer baklagillerde ve sebze-meyve üretiminde de ciddi sorunlar yaratacak. Şubat, mart, nisan ve mayıs aylarında yeterli düzeyde yağış alabilirsek, bu etkiler minimuma indirilebilir. Ancak yine de bu yağışların aylara homojen bir şekilde dağılması gerekiyor. Eğer bu gerçekleşmezse, tarımsal üretimde büyük kayıplar yaşanacak.” ifadelerine dikkat çekti.
“Yer altı sularındaki azalma ve mısır ekimi sorunu”
Doğan, yer altı su kaynaklarının gittikçe çekildiğine dikkat çekerek, “Bundan 10-15 yıl önce bölgede açılan artezyen kuyularından 100-120 metre derinlikte su çıkarılabiliyordu. Ancak bugün bu derinlik 400-500 metreye kadar ulaştı. Bunun temel sebeplerinden biri, özellikle mısır tarımında yapılan yoğun su tüketimidir. Mısır, bölgemiz için ekonomik olmayan bir üründür. Bu nedenle mısır yerine alternatif ürünlere yönelmeliyiz. Daha önce yaptığımız çalışmalarla yer fıstığı gibi ürünlerin hem daha az su tükettiğini hem de daha yüksek verim potansiyeline sahip olduğunu ortaya koyduk. Çiftçilerimize bu konuda örnek alanlar oluşturduk ve gerekli bilgilendirmeleri yaptık. Ayrıca son yıllarda mısıra alternatif olarak ayçiçeği ve yonca gibi ürünlere yönelim olduğunu görüyoruz.” şeklinde ifade etti.
“Su kullanımı ve sulama sistemleri yenilenmeli”
Su kaynaklarının korunması ve verimli kullanılması gerektiğini belirten Doğan, “Salma sulama, yani vahşi sulama yönteminden artık tamamen vazgeçmeliyiz. Bunun yerine basınçlı sulama sistemlerine geçiş yapılması gerekiyor. Yağmurlama ve damlama sulama gibi yöntemler, suyun daha verimli kullanılmasını ve daha geniş alanlarda tarım yapılmasını sağlıyor. Mardin Artuklu Üniversitesi olarak bu konuda çiftçilerimize sürekli rehberlik ediyoruz. Tarım İl Müdürlüğü’nün de bu konuda çeşitli projeleri bulunuyor. Ancak geçiş sürecini hızlandırmamız gerekiyor. Su kaynaklarının ekonomik kullanımı, yalnızca tarımda değil, bireysel tüketimde de herkesin sorumluluğudur.” ifadelerine yer verdi.
Kuraklığın yalnızca tarım değil, hayvancılık ve meyve üretimini de olumsuz etkilediğini ifade eden Doğan, “Yağışların az olması, çayır ve mera alanlarındaki bitki büyümesini engelliyor. Bu da hayvancılıkla uğraşan çiftçilerimizi büyük bir zorlukla karşı karşıya bırakıyor. Ayrıca meyve üretiminde de benzer sorunlarla karşılaşıyoruz. Geçmiş yıllarda yağışların az olması nedeniyle meyvelerde küçülme, şekil bozuklukları ve verim düşüşleri yaşandığını gördük. Eğer bu yıl da benzer bir durum yaşanırsa, meyve üretiminde büyük kayıplar kaçınılmaz olacaktır.” dedi.
Doğan, “Kuraklık, yalnızca bir meteorolojik problem değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal bir sorundur. Bununla başa çıkmak için su kaynaklarını daha verimli kullanmamız ve tarım yöntemlerimizi modernize etmemiz gerekiyor. Önümüzdeki aylarda yeterli yağış gerçekleşmezse, tarımsal üretimde ve hayvancılıkta çok ciddi kayıplar yaşayacağız. Bu da ülkemiz ekonomisini derinden etkileyecek.” ifadelerini kaydetti. (İLKHA)