Hayat kolay değil. Her birimiz, gözümüzü açtığımız andan itibaren bir mücadeleye doğarız. Kimimiz yoklukla, kimimiz hastalıkla, kimimiz ise kendi içindeki çalkantılarla uğraşır. Hayat, dümdüz bir ovadan ibaret değil. Bazen bir tırmanış, bazen bir iniş; kimi zaman
nefes kesen bir yokuş gibidir. Kur’an, bu gerçeği Beled Suresi’nde çok çarpıcı bir şekilde ortaya koyar. Allah şöyle buyurur: Biz insanı zorluk içinde yarattık.(Beled, 90/4)
Hayat, bazen düz bir yol gibi görünse de gerçekte tırmanılması gereken bir yokuştur.Ve bu yokuş öyle sıradan bir eğim değil; Kur’an’ın deyimiyle, “sarp bir yokuş”. Beled Suresi, bu zorlu ama anlamlı tırmanışı, insanın hayat içindeki sorumluluğuna dair derin bir metafor
olarak kullanır. Bu ayet bize şunu söyler: Hayat kolaylık üzerine değil, mücadele üzerine kuruludur.
İnsan; dertle, çabayla, sınavla yoğrulur. Ama bu zorluk, insana verilmiş bir ceza değil; onun yücelmesine, olgunlaşmasına bir fırsattır. Asıl mesele, bu zorlukların bizi nereye taşıdığıdır. İnsan, başından sonuna kadar bir mücadele varlığıdır. Hayat kolay değildir, ama bu
zorluk bir eksiklik değil, bir inşa sürecidir. Bu çetin yolculuk, insanı olgunlaştırmak, karakterini şekillendirmek içindir.
Bu, insanın başına bela gelmesinin bir ceza olduğunu değil; aslında hayatın doğal bir parçası olduğunu anlatır. Çünkü Allah insanı mücadele edebilecek bir yapıda yaratmıştır. Dayanıklı, güçlü, sabırlı… Ama işin püf noktası şu: Bu gücü nerede ve nasıl kullandığımız
önemli.
Ancak insanın zaafı, tam da burada devreye girer. Biraz yol alınca, biraz güç toplayınca kendiyle gururlanır. Bazen gücünü yanlış yorumlar. Beled Suresi şöyle devam eder:İnsan, ‘Bana kimse güç yetiremez’ der (Beled, 90/5)
Elde ettiklerimizi kendi bileğimizin hakkı zannederiz. Unuturuz ki, bize verilen güç, asıl bir sınavdır. Dilimiz, gözümüz, aklımız, imkanlarımız… Hepsi birer emanet. Evet insan bazen gücünü yanlış yorumlar. Biraz başarı, biraz birikim, biraz çevreyle
birlikte kendini yeterli görmeye başlar. İşte bu, insanın düşebileceği en büyük aldanmadır. Çünkü bu noktadan sonra insan,
sahip olduklarını kendinden bilir, onu veren Rabbi unutur. Kur’an burada bir düzeltme yapar,
adeta insanı silkeleyerek gerçeğe döndürür:
"Biz ona iki göz, bir dil ve iki dudak vermedik mi? Ona iki yolu da göstermedik mi? (Beled, 90/8–10)
Bu ayetler, insanın sadece güçlü değil, aynı zamanda yönlendirilmiş, bilinçlendirilmiş bir varlık olduğunu gösterir. Ona hem nimet verilmiş hem de doğru ile yanlışı ayırabileceği bir kalp ve akıl. Yani Allah bize hem bedensel imkanlar verdi hem de doğru ile yanlışı ayırt
edebileceğimiz bir akıl verdi. O zaman asıl soru şudur: Bu gücü, bu imkanları ne için kullanıyoruz?
Bu ayetler der ki:
Bak, sana sadece maddi değil, manevi güç de verdim.
Göz verdim, ama sadece görmek için değil — hakikati seçesin diye.
Dil verdim, ama sadece konuşasın diye değil — hakkı savunasın diye.
Yol gösterdim, ama sadece bil diye değil — yürü diye.
Allah insana hayatı boyunca iyilik ve kötülük arasında seçim hakkı vermiştir. Bir yandan mücadele gücü verirken, diğer yandan vicdan, akıl ve sorumluluk duygusu da vermiştir. Çünkü bu hayat sadece bizim başarımızı değil, ne kadar insanca
yaşadığımızı da ölçen bir imtihandır. Ama sen ne yaptın? Esas vurucu nokta, Kur’an’ın şu cümlesindedir: Fakat o, sarp yokuşu aşmayı denemedi. (Beled, 90/11)
İşte burası çok önemli. İnsan, sahip olduğu yetenekleri, gücü, rehberliği… hepsini aldı,
ama bunları sorumluluk için değil, rahatlık için kullandı. Gözünü adaletsizlikten çevirdi.
Dilini iyilik için değil, çıkar için kullandı. Ve yürümesi gereken yokuşu gözünde büyütüp orada durdu.
İşte şimdi durup düşünme zamanı.
Sarp Yokuş Nedir?
Kur’an’ın el-Akabe dediği bu sarp yokuş, hayatın gerçek anlamıdır. O, çıkması zor ama zirvesi değerli bir yoldur. Çünkü Kur’an bu yokuşu şöyle tarif eder: Köle azat etmektir. Açlık gününde bir yetimi doyurmaktır. Toprakta sürünen bir
yoksulu gözetmektir. (Beled, 90/13–16)
Bu tanım bize şunu öğretir: Gerçek güç, başkasının yükünü hafifletebildiğinde anlam kazanır. Paranın, makamın, sağlığın kıymeti; zayıfı kaldırabildiğinde ortaya çıkar. Sarp yokuşu tırmanmak, insanın bencil konforunu terk edip merhametle yükselmesidir.
Günümüzde köle azat etmek belki birebir karşımıza çıkmaz. Ama borç batağında ezilen birine destek olmak, evinden atılma tehlikesi yaşayan bir aileyi korumak, eğitime ulaşamayan bir çocuğun önünü açmak, işte modern çağın sarp yokuşları bunlardır.
Yani sarp yokuş, insanın sadece kendi konforundan değil, başkasının acısından da sorumlu olduğunu anlamasıdır.
Güçlü olan, o gücüyle başkasına yardım edendir. İmkanı olan, onunla mazluma el uzatandır.
Vicdanı diri olan, gözünü kapamayıp yokuşa yönelendir.
Bugün sarp yokuş farklı şekillerde karşımıza çıkıyor:
Evsiz bir aileye sahip çıkmak,
Zor durumda kalan bir öğrencinin eğitimini üstlenmek,
Borçtan ötürü mahcup olmuş bir komşuya sessizce destek olmak…
Ama her seferinde bu yokuş şunu soruyor:
"Gözünü sadece kendin için mi kullandın? Dilin sadece sana mı hizmet etti? Doğru yol
sana gösterildi ama sen ne yöne yürüdün?
Herkesin Bir Yokuşu Var Bu yokuş, bazen bir egoyu ezmek, bazen özür dilemek, bazen haksızlığa karşı ses çıkarma cesareti göstermektir. Kimimiz için yokuş, öfkesini yutmaktır. Kimimiz için, paylaşmayı öğrenmektir. Yani bu yokuş, herkesin karşısına farklı çıkar ama zirvesi aynıdır: erdem, iyilik ve insanlık.
Sarp yokuşu çıkmak kolay değildir. Ama Kur’an da zaten kolay olacağını söylemiyor.
Asıl değeri de oradan gelir. Çünkü kolay olanın ardında pek az fazilet yatar. Zor olan ise karakteri şekillendirir.
Hepimiz hayatta bir yerlere varmak istiyoruz. Güçlü olmak, ayakta kalmak, saygı görmek… Elbette bunlar da insanın doğal arzularıdır. Ama Kur’an bize şunu soruyor gibi: Bu gücü sadece kendin için mi kullandın, yoksa sarp yokuşu tırmanacak kadar yüce
bir kalbin oldu mu? Gerçek başarı; başkalarının yükünü hafifletmekte, bir insanın yüreğine umut olmakta
saklıdır. Ve unutma: Sarp yokuşun sonunda sadece insan değil, insanlık kazanır.
Gerçek Güç, Yürekten Geçer Hayat, bizi her gün bir yol ayrımına getirir. Bir taraf kolay ve risksizdir; diğeri zordur
ama değerlidir. Kur’an, o zor yolu sarp yokuş" olarak isimlendirirken aslında bir hakikati de fısıldar: Zirveye çıkanlar, tırmanmayı göze alanlardır.
Her birimizin hayatında bu yokuş vardır. Kimimiz için affetmek bir yokuştur. Kimimiz için paylaşmak. Kimimiz için özür dilerim; diyebilmek. Ama bu yokuşun zirvesinde insan olmak vardır. Ve insan, ancak sarp yokuşu aşınca gerçek anlamda değer kazanır.
Son Söz:
Allah insana büyük nimetler verdi: akıl, irade, vicdan, imkân… Ama bunların hepsi birer sınavdır. Beled Suresi, bu nimetlerin hakkını vermeyen, sorumluluktan kaçan ve kendini yeterli gören insanın ruhsal düşüşünü anlatırken, bir çıkış yolu da sunar:
Sarp yokuşu aşmak.
Çünkü gerçek yücelik, sadece sahip olduklarında değil, onları başkası için kullanabilme cesaretindedir.