Aslında dünyamız, yine insana hitap eden iki reyonlu koskocaman bir mağazadır. Bu reyonların birinde güzellikler, diğerinde çirkinlikler mevcuttur.
Gezinirken hep güzellikler reyonuna takılıp kalmak gaflete; hep çirkinlikler reyona durup bakmak ise insanı bunalımlara sürükler. O hâlde ruhsal dengeyi sağlayabilmek için her iki reyondan da hiç olmazsa “düşünce ve ibret” alış-verişi yapılması gerekir.
Şimdi diyeceksiniz ki haydi, güzellikler reyonunu anladık da çirkinlikler reyonunu ihmal etmemek de neyin nesi oluyor? Diye. Unutulmasın ki çirkinlikler; güzelliklerin hem doğurganı hem de öğretmenidir. Zira çirkinlik olmasaydı; “güzellik” ; ya da kötülük olmasaydı “iyilik” diye bir kavram olur muydu? Öyle ya! Çirkinlikler, güzel ve güzelliklerin; kötülükler ise iyi ve iyiliklerin önemini ve gerçek değerini anımsatıp kavrattığı içindir.
Bir insanın, karşılığını beklemeden başkalarına yaptığı maddi veya manevi yardıma iyilik adı verildiğini hepimiz biliriz. Dünyanın ilk kurulduğu günden bu güne kadar; bütün sosyal kurallar, dini emirler, ahlâk kuralları ve yasalar insanların birbirlerine iyilik etmelerini emreder. Ancak her şeyde olduğu gibi iyilik yapmanın da bir takım kuralları olduğunu, bu kurallara uyulmadan yapılacak iyiliklerin bazen kötülüğe dönüşebileceğini de unutmamamız gerekir. Aslında iyilik yapılacak kimseye bunun hissettirilmeden yapılmasından ziyade, iyiliği yapanın kimliğini açığa çıkarmadan bunu yapması daha ahlâkî sayılacaktır. Böylece gösterişe bulaştırılmadan ve çıkar gözetilmeden yapılan iyilik, en doğru ve en makbul olanıdır.
Yaptıkları iyilikleri; başa kakarak, yüze vurarak veya övünerek açığa vuranlar, gösteriş yapanlardır. Nitekim iyilik kılıfının ölçüleri uymadığı için çıplak kalan bu davranışın, kocaman bir gösteriş olduğu kendiliğinden ortaya çıkar. Kimileri de yaptıkları iyiliklerle başka insanlara örnek olmayı, bu konuda başkalarını duyarlı kılmayı ve böylelikle herkesi iyilik yapmaya sırf teşvik etmeyi amaçlayanlardır ki bunlar da bu davranışlarından ötürü aynı zamanda toplum tarafından haklı olarak iyilik meleği unvanıyla adlandırılmaktadır.
Bir de bütün bunların dışında bırakınız iyilik yapmayı, başkalarına kötülük etmeyi özellikle huy edinenler vardır. Yaptıkları kötülükleri gizli tutanlar olduğu gibi yaptıkları kötülüklerle övünüp bunu âdeta beceriklilik veya uyanıklık sayanların sayısı da az değildir. Hatta ne ilginçtir ki bu kişiler, işledikleri kötülükleri çevrelerine ballandıra ballandıra anlatmak suretiyle hem başkalarına kötü örnek olmakta hem de iyilik yapmak isteyenleri iyilik yapmaktan soğutmak gibi bir görevi de bilerek veya bilmeyerek ama sinsice icra ederler. Aslında kötülüklerin en büyüğü ve hatta en acımasız olanı da bu olsa gerek.